Korte geschiedenis van het carillon

Oorspronkelijk bezat Hoorn een Hemony carillon, bestaande uit 32 klokken uit 1670. Dit carillon ging helaas door brand verloren op 3 augustus 1838. Voordien was er al sprake van een klokkenspel, dat volgens oude geschriften al in het jaar 1532 begon te spelen en ook door een beiaardier bespeeld kon worden.

Hoorn moest het zonder carillon doen tot in 1926 de Vereniging “Het Carillon te Hoorn” werd opgericht en – 5 jaar later – een inzamelingsactie van start ging.

In 1939 kon men van de ingezamelde gelden een carillon van 37 klokken, gegoten door de firma Van Bergen te Heiligerlee, in de toren laten plaatsen. Helaas viel dit carillon ten prooi aan de metaalhonger van de Duitse bezetter: op 24 maart 1943 werden de klokken, die vaak met dubbeltjes en kwartjes van de inwoners bij elkaar waren gespaard, uit de toren geroofd. Na de oorlog werden nog 16 klokken uit het Hoornse carillon teruggevonden.

Nog voor het einde van de oorlog maakte het bestuur van de vereniging plannen om opnieuw een carillon te schenken aan de gemeente Hoorn. Zodoende kon in 1950 een carillon van 42 klokken, voorzien van speeltafel en speeltrommel, in gebruik genomen worden. Wederom was de klokkengieter Van Bergen. In deze beiaard werden 15 klokken uit de voormalige beiaard opgenomen, de 16e klok was dermate beschadigd dat deze opnieuw gegoten moest worden.

Na het vertrek van stadsbeiaardier B.J. van der Veen in 1969 werd geen stadsbeiaardier meer aangesteld. Bij restauratie en onderhoud aan de toren in 1975 werden stokkenklavier en speeltrommel uit de toren verwijderd en vervangen door een bandspeelwerk.

Toen in 1980 Frits Reynaert werd benoemd tot stadsbeiaardier van Enkhuizen, werd zijn aandacht al spoedig getrokken door het Van Bergen carillon te Hoorn, dat toen automatisch elk half uur een melodie liet klinken. Hij zocht contact met de secretaris van de Vereniging Oud Hoorn, de heer L. Hoogeveen, en blies met hem de Vereniging “Het Carillon te Hoorn” nieuw leven in.

Met name de grote inzet van de heer H.A.M. Stumpel tijdens de grootscheepse, langdurige actie onder burgerij en bedrijfsleven van Hoorn, die officieel van start ging in 1983, droeg ertoe bij dat de Vereniging “Het Carillon te Hoorn” voldoende financiële middelen verwierf om de beiaard te laten restaureren, waardoor deze sinds 1991 weer met de hand bespeeld kan worden. Met de huidige technieken bleek het mogelijk de aanwezige Van Bergen- klokken inwendig zuiverder te stemmen dan de gieter destijds kon. Slechts 3 klokken konden zelfs met computertechnieken niet zodanig bijgewerkt worden dat zij in de beiaard teruggeplaatst konden worden. Zij staan nog wel in de toren tentoongesteld.

In de hernieuwde beiaard van 50 klokken zijn dan ook 39 Van Bergen klokken behouden gebleven uit de jaren 1939 en 1950. De overige 11 klokken werden door de firma Eijsbouts uit Asten gegoten in een profiel dat het profiel van Van Bergen zoveel mogelijk benadert. In 1999 werd de beiaard uitgebreid met de klaviertonen g0 en bes0, zodat deze zich nog beter leent voor de Vlaams Romantische beiaardwerken. Beide klokken, klinkend ais0 en cis1, werden eveneens gegoten door de firma Eijsbouts en en brachten het totaal aantal klokken op 52.